PEDAGOGIKA MONTESSORI – RADOŚĆ SAMODZIELNOŚCI
Pedagogika Marii Montessori zdobywa w Polsce w ostatnich latach coraz większą popularność. Jak grzyby po deszczu wyrastają nowe żłobki, przedszkola i szkoły mające w swojej nazwie „Montessori”. Wielu rodziców wykorzystuje założenia pedagogiki Montessori w nauczaniu domowym. Skąd to zainteresowanie?
Hasłem programowym metody jest zdanie wypowiedziane przez dziecko: „Pomóż mi zrobić to samemu”. Samodzielność (na każdym etapie rozwoju), jest głównym celem, do którego dążymy wspierając dziecko na drodze Jego dorastania. Oznacza ona możliwość podejmowania decyzji, dokonywania wyborów, brania za te decyzje i wybory odpowiedzialności i ponoszenie ich konsekwencji. Na etapie nauki będzie to wybór materiału, z którym chcę pracować (bo w Montessori pracujemy z materiałami a nie bawimy się zabawkami), wybór czasu, kolejności materiałów, miejsca pracy; w życiu przełoży się to na inne decyzje.
DOBRY POZIOM ZAJĘĆ MONTESSORI – CO TO ZNACZY?
Żebyśmy mogli mówić o dobrym poziomie zajęć Montessori, muszą zostać spełnione trzy czynniki:
- dostęp do materiałów Montessori;
- nauczyciel identyfikujący się z filozofią Montessori;
- nauczyciel znający metodykę pracy z materiałami;
Materiały rozwojowe stanowią w pedagogice Montessori punkt wyjścia. Nazywamy je rozwojowymi a nie dydaktycznymi – one nie mają na celu jedynie nauczenia czegoś, lecz są inspiracją, kluczem do poznawania świata. W każdej sali powinny znajdować się materiały z pięciu działów (ćwiczenia praktycznego życia, sensoryka, język, matematyka i edukacja kosmiczna), o różnym poziomie trudności. Umożliwia to jednoczesną pracę dzieciom w różnym wieku i na różnym poziomie rozwoju.
INTEGRACJA WIEKOWA I ROZWOJOWA
To kolejny fundament pedagogiki Montessori. W jednej klasie lub grupie spotykają dzieci z co najmniej trzech roczników; dzieci w tak zwanej normie rozwojowej, dzieci zdolne – przekraczające wspomnianą wyżej normę, oraz dzieci, które mają problemy zdrowotne, rozwojowe, emocjonalne, społeczne. Każde z nich ma w grupie Montessori szansę na realizację swoich potrzeb.
NAUCZYCIEL MONTESSORI
Właściwie nie jest nauczycielem… Jego zadania to:
- zrozumienie i przyjęcie montessoriańskiej filozofii, która stawia przed nauczycielem zupełnie inne zadania niż powszechnie obowiązujące systemy edukacji;
- przygotowanie otoczenia dziecka (zapewnienie dostępności materiałów, aranżacja sali lub klasy zgodnie z zasadami pracy);
- obserwacja każdego dziecka; zbieranie jak największej ilości sygnałów, które dziecko wysyła tak, żeby móc zaproponować potem temu dziecku najlepszą z możliwych ofertę materiałów do wyboru;
- praca nad samym sobą – bycie w zgodzie z zasadami pracy metodą Montessori. Oznacza to podążanie za dzieckiem a nie za programem nauczania, niesienie pomocy w niezbędnym zakresie a nie epatowanie swoją wiedzą, pokazywanie dziecku sposobu pracy z danym materiałem (a metodyka jest niezwykle szczegółowa – każdy konspekt to często kilkadziesiąt punktów opisujących kolejne ruchy. Nie da się ich nauczyć w ciągu kilku czy kilkudziesięciu godzin. Potrzeba kilkuset godzin szkolenia i nieustannego ćwiczenia, żeby opanować tę wiedzę i umieć adaptować ją do potrzeb różnych dzieci).